RPDH Etik İlkeler
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİ ETİK YÖNERGESİ
Rehber öğretmen/psikolojik danışmanların rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin etik ilkeler doğrultusunda yürütülmesine ilişkin görevleri şunlardır:
a)Yetkinlik ilkesi kapsamında;
1)Yetkinlik sınırları dâhilinde hizmet sunar.
2)Mesleki bilgi, beceri ve yeterliliğini arttırmak için mesleğine ilişkin güncel gelişmeleri takip eder ve bu amaçla mesleki gelişim imkânlarını kullanır.
3)İhtiyaç duyduğu konularda gerektiğinde süpervizyon alır.
4)Yardım hizmeti sunulan bireyin iyiliğini ve yararını gözeterek ilgili kişi ve kurumlarla iş birliği ve eş güdüm içinde çalışır.
5)Bireyin rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin müdahale alanı ya da rehber öğretmen/psikolojik danışmanın mesleki yeterlikleri dışında kalan bir uzmanlık alanında yardıma ihtiyaç duyması durumunda, bireyi yardım alabileceği daha yetkin uzman kişi, kurum ve kuruluşlara yönlendirir.
6)Bireyin yönlendirilebileceği başka bir ruh sağlığı uzmanı olmaması veya bireyin başka bir ruh sağlığı uzmanından yardım alma imkânının olmadığı durumlarda etik ikilem karar alma basamaklarını takip eder ve uygunsa yardım hizmeti sunmaya devam eder.
7)Rehber öğretmen/psikolojik danışman rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini en etkili şekilde sunabilmek için iyilik hâlini korur. İyilik hâlini olumsuz etkileyen durumlar nedeniyle görev ve sorumluluklarını yerine getirmekte güçlük yaşadığında gerekli tedbirleri alır.
b)Dürüstlük ilkesi kapsamında;
1)Kendini doğru olarak tanıtır ve mesleki nitelikleri hakkında doğru bilgi verir
2)Gerçekleştirdiği çalışmalarda bireylere doğru ve güvenilir bilgi verir.
3)Kendine veya bir tanıdığına maddi bir destek sağlamak için öğrenciyi okul dışındaki kurum veya kişilere yönlendirmez.
4)Çalışmalarını herhangi bir maddi ve/veya manevi fayda ya da çıkar sağlamadan yürütür.
c)Gizlilik ilkesi kapsamında;
1)Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinden yararlanan bireylere ilişkin hizmetin gerektirdiği özel ve gizlilik içeren bilgi ve belgeleri, bireyin izni olmadan, birey reşit değilse velisinin izni olmadan adli ve idari soruşturma kapsamı haricinde paylaşmaz.
2)Bireysel veya grupla psikolojik danışma sürecinin başlangıcında, kişinin kendine ya da başkalarına zarar vermiş ya da zarar verecek olması durumunda gizlilik ilkesinin geçerli olmayacağını ve danışma sürecinde elde edilen bilginin yetkili kişilerle paylaşılacağını bireye bildirir.
3)İhmal ve istismar vakalarında veya ihmal ve istismar şüphesi durumlarında kişinin beyanını esas alarak olayın gerçekleştiği zamana bakmaksızın tutanak tutar ve gerekli mercilere bildirir.
4)İhmal ve istismar vakalarının veya ihmal ve istismar şüphesi durumlarının bildirim süreci ve sonrasında bireyin en az şekilde etkilenmesi için gerekli desteği sağlar.
5)Rehber öğretmen/psikolojik danışman süpervizyon alırken yardım hizmeti sunulan bireyin onayını almak veya kişisel bilgilerini gizlemek koşulu ile psikolojik danışma sürecine ilişkin bilgileri süpervizyon aldığı kişiyle paylaşabilir.
6)Bireyin aynı zamanda diğer ruh sağlığı uzmanları tarafından da takip edilmesi veya başka bir uzmana yönlendirilmesi durumunda bireye ait bilgileri bireyin, birey öğrenci ise velisinin izni ile paylaşabilir.
7)Bireylerin ses veya görüntüsünü kaydetmeden önce bireyin, birey öğrenci ise velisinin yazılı iznini alır.
8)Grup etkinliklerinde veya grupla psikolojik danışmada paylaşılanların grup içinde kalmasının önemi konusunda grup üyelerini bilgilendirir ve gizliliğe uyma konusunda teşvik eder.
ç)Duyarlılık ilkesi kapsamında;
1)Irk, dil, din, renk, cinsiyet, görüş ve statü ayrımcılığı yapmaksızın danışanlarına eşit ve adil davranır.
2)Hayat boyu rehberlik anlayışıyla bireylerin yaş, gelişim özellikleri ve öğretim kademelerini dikkate alır ve bireylerin bütüncül olarak gelişimine katkı sağlar.
3)Sunduğu hizmetlerde bireysel ve toplumsal özellikler ile ihtiyaçları göz önünde bulundurur.
4)Bireye zarar verici davranışlardan, uygulamalardan ve tutumlardan kaçınır.
5)Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin objektifliğini ve bireye yönelik yararını engelleyecek/bozacak nitelikteki her türlü ilişkiden kaçınır.
6)Bireysel ve grupla psikolojik danışma hizmeti sunarken bireylerin gönüllü katılımını esas alır. Ancak yasal süreçler gibi zorunlu olarak psikolojik danışma hizmeti verilen durumlarda danışanları sürece katılmaya teşvik eder.
7)Bireyin ve ailesinin seçim ve kararlarına saygı gösterir.
8)Rehber öğretmen/psikolojik danışman kendi değerlerinin ve inançlarının farkında olur, yardım sunduğu bireyi kendi değer ve inançları doğrultusunda etkilemeye çalışmaz.
9)Disiplin kuruluna veya öğrenci davranışlarını değerlendirme kuruluna sevk edilen öğrencilere ilişkin raporun hazırlanması sürecinde öğrencinin gelişim dönemi özellikleri, duygu, düşünce ve davranışlarının nedenleri, aile yapısı ve sosyal çevresi gibi etkenleri bir bütün olarak değerlendirir. Raporda öğrencinin ceza alması ya da almaması yönünde herhangi bir ifadeye yer vermez.
d)Bilimsellik ilkesi kapsamında;
1)Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini bilimsellik esasına dayalı olarak sunar.
2)Psikolojik ölçme araçlarının kullanılmasında Bakanlıkça alınan önlemlere uygun olarak hareket eder.
3)Psikolojik ölçme aracının geçerliği, güvenirliği, geliştirme ya da uyarlama çalışmaları, sınırlılıkları ve bu aracın hangi amaçlar için nasıl kullanılacağı konularında yeterli bilgi ve beceriye sahip olur ve psikolojik ölçme aracının uygulama yönergesinde belirtilen kurallara uygun olarak hareket eder.
4)Uygulama ve değerlendirme yeterliliğine sahip olmadığı psikolojik ölçme araçlarını kullanamaz ve yeterlilik sınırlarını aşamaz.
5)Kişinin dil, engel durumu gibi bireysel farklılıklarına ve gelişimsel özelliklerine uygun psikolojik ölçme araçlarını kullanır.
6)Psikolojik ölçme aracının içeriğinin korunmasından ve sonuçlarının gizliliğinden sorumludur.
7)Uyguladığı psikolojik ölçme aracına ilişkin sonuçlar hakkında bireye bilgi verir. Tanılama amacıyla kullanılan ölçme araçlarında bireyin ve ailesinin sonuçları sayısal değer olarak talep etmesi hâlinde sonucu zekâ bölümü aralıkları çerçevesinde verir. Ayrıca kullanılan ölçeğin sınırlılıkları ile ilgili bilgi verir.
8)Kullanacağı bireyi tanıma tekniklerinin geçerli, güvenilir ve kültüre uygun olmasına dikkat eder.
9)Bireyi tanıma çalışmalarında tek bir psikolojik ölçme aracı sonucuna göre birey hakkında kesin yargıya varmak yerine, uyguladığı diğer test ve test dışı tekniklerin sonuçlarını birlikte değerlendirir.
10)Araştırma ve projelerde kullanılacak veri toplama araçlarında yer alan soruların veya ifadelerin etik açıdan uygun olmasına ve katılımcıların kişilik haklarını ihlal eder nitelikte olmamasına dikkat eder.
11)Başka kişi ya da kurumların geliştirdiği veri toplama araçlarını kullanmak istemesi durumunda veri toplama araçlarını kullanmak için ilgili kişi veya kişiler ile kurum veya kurumlardan gerekli izni alır.
12)Araştırma sürecinde toplanan kişisel verileri araştırma amacı dışında katılımcıların izni olmaksızın hiçbir kişi, kurum ve kuruluşla paylaşmaz.
e)Sorumluluk ilkesi kapsamında;
1)Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini en etkin şekilde yerine getirmekle sorumludur.
2)Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri kapsamında yapacağı tüm çalışmalarda etik ilkelere uygun davranır.
3)Etik ikilem söz konusu olduğunda etik karar alma basamaklarını takip eder.
4)Gerektiğinde yeterliliği ölçüsünde süpervizyon verir.
5)Meslektaşlarını etik ilkelere uyma konusunda teşvik eder.
6)Sunduğu hizmetlerde bireyin ve toplumun yararını gözetir.
7)Görüşme veya danışma sürecini etkili kullanır, bu süreyi kişisel problemlerini konuşmak veya çözmek için kullanmaz.
8)Sosyoekonomik ve kültürel açıdan dezavantajlı olan öğrenciler ile özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin güçlendirilmesi ve tüm öğrencilerin en üst düzeyde eğitim imkânından yararlanmasına engel olan durumların ortadan kaldırılması için gayret gösterir.
9)Sorumluluğunda olan stajyer öğrencilere uzmanlığı ile ilgili bilgi ve deneyimlerini aktararak öğrencileri etik ilkelere uymaya teşvik eder.
(f)Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin ihtiyaç duyulduğunda çevrimiçi bilgi teknolojileri kullanılarak uzaktan verilmesi durumunda, bu hizmetleri etik ilkeler doğrultusunda yürütür.
Sınıf rehber öğretmeninin rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin etik ilkeler doğrultusunda yürütülmesine ilişkin görevleri şunlardır;
a)Öğrencilerine ilişkin özel ve gizlilik içeren bilgi ve belgeleri öğrenci ve velisinin izni olmadan adli ve idari soruşturma kapsamı haricinde paylaşmaz. Ancak bilgileri iş birliği ve yönlendirme kapsamında öğrenci ve velisinin iznini alarak ilgili uzmanlarla paylaşabilir.
b)Sınıf rehberlik etkinliklerinin uygulanması sürecinde yapılan paylaşımların sınıf içinde kalmasının önemi konusunda öğrencileri bilgilendirir ve onların özel ve gizlilik içeren paylaşımlarını başka bireylerle paylaşmaz.
c)İhmal ve istismar vakalarında veya ihmal ve istismar şüphesi durumlarında tutanak tutarak gerekli mercilere başvurur ve öğrencinin üstün yararını gözeterek gizlilik ilkesine uygun olarak hareket eder.
ç)Öğrencilere en etkili şekilde rehberlik edebilmek için gerekli bilgi ve becerilerini geliştirir.
d)Sınıf rehberliği için ayrılan süreyi amacına uygun olarak etkili bir şekilde kullanır ve rehberlik dışı faaliyetlerde bulunmaz.
e)Rehber öğretmen/psikolojik danışmandan öğrenciye ait özel ve gizlilik içeren bilgi talep etmez. Öğrencinin sosyal duygusal, akademik veya kariyer konularında danışma hizmeti aldığına dair genel bilgiler edinebilir.
Diğer öğretmenlerin görevleri MADDE 13 – (1)Öğretmenlerin rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin etik ilkeler doğrultusunda yürütülmesine ilişkin görevleri şunlardır:
a)Öğrencilerine ilişkin özel ve gizlilik içeren bilgi ve belgeleri öğrenci ve velisinin izni olmadan adli ve idari soruşturma kapsamı haricinde paylaşmaz. Ancak bilgileri iş birliği ve yönlendirme kapsamında öğrenci ve velisinin iznini alarak ilgili uzmanlarla paylaşabilir.
b)İhmal ve istismar vakalarında veya ihmal ve istismar şüphesi durumlarında tutanak tutarak gerekli mercilere başvurur ve öğrencinin üstün yararını gözeterek gizlilik ilkesine uygun olarak hareket eder.
c)Rehberlik hizmetleri ile ilgili bilgi ve becerilerini geliştirir.
ç)Rehber öğretmen/psikolojik danışmandan öğrenciye ait özel ve gizlilik içeren bilgi talep etmez. Öğrencinin sosyal duygusal, akademik veya kariyer konularında danışma hizmeti aldığına dair genel bilgiler edinebilir.
